عرفات نام صحرایی است وسیع و هموار، در دامنه کوهی به نام "جبل الرحمه" که در جنوب شرقی مکه قرار دارد.
طول تقریبی این صحرا دوازده کیلومتر و عرض آن 5/6 کیلومتر است. عرفات در 21 کیلومتری مکه واقع شده و بخش عمده آن از حرم خارج است.
برخی آن را جمع "عرفه" و به معنی کوه و بلندی ذکر کرده اند، بعضی نیز آن را از عرفان، شناخت و معرفت دانسته و برای چنین نامگذاری نیز ریشه های تاریخی قائل شده اند. از جمله آن که حضرت آم و حوا پس از هبوط به زمین و بعد از جدایی طولانی در این صحرا به یکدیگر رسیده و با هم آشنا شده اند.
عده ای نیز گفته اند عرفات ( به معنای آشنایی ) به آن علت است که حضرت ابراهیم (ع) در اینجا توسط جبرئیل با مناسک خود آشنا و به آنها عارف شد.
وقوف در عرفات نه تنها یکی از ارکان اصلی مناسک حج است و حج بدون عرفه حج نیست، بلکه این وقوف دارای فضایل بسیار ارزشمندی است.
تمام زائران خانه خدا روز نهم ذی الحجه به این سرزمین مقدس آمده و در آن وقوف می کنند.
در منابع تاریخی آمده است محل وقوف رسول خدا (ص) همان محل وقوف حضرت ابراهیم بوده است. قبیله قریش در دوران جاهلی و آغاز اسلام در عرفات وقوف نمی کردند، زیرا معتقد بودند اهل حرم هستند و باید برخلاف سایر مردم در داخل حرم وقوف یابند، ولی خداوند دستور داد که همه باید در عرفات وقوف پیدا کنند
ارزشها و دستاوردهای وقوف آگاهانه در عرفات
عرفه روز شناخت و آگاهی است از جمله روز شناخت خدا و صفات الهی
شناخت خود یا خودشناسی
شناخت جهان
شناخت آخرت
شناخت پیامبران
خودسازی با صفات الهی
پرورش نفس با کمالات الهی
توبه و بازگشت به خدای مهربان